Malaria, Mozambique & Back to South Africa

Indianen in North Columbia geloven dat op hetzelfde moment dat jij begint met een lange reis, begint je ziel dezelfde reis lopend af te leggen. Helemaal tot de eindbestemming, om vanaf daar weer naar de volgende plek te lopen waar je heen bent getrokken. Mijn ziel zal dan ondertussen wel blaren onder zijn voeten hebben als dat waar is en zal wel niet zo heel blij met mij zijn.

Mijn visum, na de maximale toegestane verlenging van 2 maanden, verliep half september. Dat betekent dat je het land uit moet. Echter hier betekent dat; even een weekje bij de buren logeren en dan mag je gewoon weer 3 maanden binnenkomen. Dit was mij al door de ambassade in Brussel verteld dus het was gepland en omdat ik niet soortgelijke problemen wilde hebben zoals sommige mensen in Thailand heb ik netjes mijn backpack ingepakt en ben ik richting Mozambique gereist. Apart is het wel dat wanneer je visum is afgelopen en je het land uit moet, je de meeste spullen gewoon in je kamer laat liggen wetende dat je over 1,5 week of zo weer terug komt. De grens met noord Mozambique is slechts een uurtje vanaf Mangochi, en ik heb er mooie verhalen over gehoord en gelezen, dus ideaal om te bezoeken als je toch ‘verplicht’ moet rondreizen. Het uiteindelijke doel van de reis van Ilha de Mocambique (een eiland in de Indische Oceaan) en Pemba (een duikersparadijs aldus een ervaren duiker in Likoma).

Misschien was het de afwezige ziel die zichzelf ergens halverwege puffend en hijgend aan het voortploeteren was de reden, misschien was al het gedoe bij de grensovergang om een bribe te voorkomen de reden, misschien was het de slechte timing van de reis tov de drukte met het onderzoek de reden, misschien was het niet kunnen praten met wie dan ook (Portugees is hier de taal) de reden of misschien was het de parasiet die ik van een klein mugje in Malawi had meegekregen de reden dat ik me nooit 100% op mijn gemak heb gevoeld in Mozambique. Nog voordat ik vertrok had ik het rare gevoel ergens op de achtergrond van niet helemaal zin hebben in deze trip. Ik heb geen idee wat de reden precies is, misschien is het wel een beetje van alles. En misschien is het wel een gevoel wat ik altijd heb tijdens reizen, maar wat dan helemaal verdwijnt als je je doel bereikt en je heerlijk kunt genieten van de eindbestemming waar je wilde zijn. Wel begin ik steeds meer te geloven dat ik niet een geboren backpacker ben die weken of maanden rond kan zwerven in z’n eentje zonder iets van een home.

In ieder geval was dit gevoel geen big issue, had de treinreis van 13 uur een ongelooflijk uitzicht wat ik nog nooit eerder had gezien en was ik na 2 dagen aangekomen op slechts 5 uurtjes minibussen van Ilha de Mocambique in Nampula. De trip was grotendeels gewoon mooi en positief. Die nacht veranderde het positivisme een beetje. Ik zal de details achterwegen laten maar ik voelde me zeer beroerd en heb alle hoeken van de kamer uitgeprobeerd om me iets beter te voelen. De volgende ochtend tijdens een periode dat ik weer even mijn bed uit kon komen, ben ik met mn backpack de taxi ingekropen naar een hotel 100 meter naast het ziekenhuis. Na de tas te hebben gedropt, ben ik het ziekenhuis ingelopen op zoek naar een malariatest. Na een zoektocht van een half uur (aan bordjes in het ziekenhuis doen ze hier niet) voelde ik me weer zwaar *** en ging ik even tegen een muurtje zitten. Een verpleegster of dokter die een klein beetje Engels kon vroeg me waar ik heen wilde, dus ik legde uit dat ik naar het lab wilde om even te testen. Zij nam me mee naar de andere kant van het ziekenhuis waar twee dokters alle inkomende patienten van een diagnose moesten voorzien. 50 mensen zaten en lagen op de grond, de één leek nog zieker dan de ander, een beeld erg bekend vanuit Mangochi Hospital waar ik normaal verblijf. Ondanks dat ik lang niet aan de beurt was werd ik meteen het hokje van de dokter ingestuurd en de enige reden die ik kan bedenken daarvoor is omdat ik een buitenlander / toerist ben. Ik schaam me er nu voor want er waren mensen volgens mij vele malen zieker die eerst hulp konden gebruiken, maar op dat moment vond ik het wel goed en was ik blij dat ik geholpen werd. De test die was gedaan gaf inderdaad aan dat ik Malaria Tropical had (de gevaarlijkere soort, de soort die het meeste voorkomt in dit gebied) en de dokter liet mij het briefje zien waar de resultaten op te zien waren. Hij begon uit te leggen welke 4 medicijnen ik moest hebben en hoe ik ze moest innemen, echter ik had erg moeite me te concentreren omdat ik weer een koortsaanval had en door de duizeligheid viel ik van mijn kruk. Gelukkig werd iemand meegestuurd om de medicijnen te halen in een commerciele apotheek want ik had totaal niet meegekregen waar die apotheek moest zijn. Na de pillen gekocht te hebben, spot goedkoop trouwens, ben ik het hotelbed ingedoken.

Op dit moment voelde ik me nog slechter dan eerst en ik vraag me af of dit een biologische (bij malaria krijg je meestal koortsaanvallen) of een mentale reden had (het idee van malaria hebben). Ik kan me haast niet voorstellen dat het mentaal zou zijn omdat ik weet dat als je er op tijd bij bent met de medicijnen malaria goed te behandelen valt. Aan de andere kant heb ik nooit geweten dat ik zo gestresst en onrelaxt kon zijn als in de dag die volgde: De wekker zetten om maar geen minuut te laat de pillen in te nemen, de hotel eigenaresse vragen om haar telefoonnummer en of ze 1x per dag even wilde checken hoe ik erbij lag, constant nadenken over of ik me slechter ging voelen en over hoe slecht ik me moest voelen voordat ik weer terug naar het ziekenhuis zou gaan. Nadenken over of ik al iets van aparte hoofdpijn kreeg (de meeste die overlijden aan malaria, overlijden omdat malariaparasieten in hun hersens gaan zitten) en betwijfelen of ik wel de goede medicijnen had gekregen.
Heel goed wetende dat malaria gewoon goed behandelbaar is, dat de gemiddelde Malawier tussen de 5 en de 15 x malaria heeft gehad en dat mij gewoon heeft kunnen vertellen, dat ik nog helemaal helder van geest was en me na een aantal uren helemaal niet zo ziek meer voelde, was dit een erg onDyon-achtige reactie. Altijd gedacht dat ik kalm en nuchter zou blijven zolang alles onder controle is, maar blijkbaar ken ik mezelf niet zo goed als ik dacht en kan ik gestresst raken terwijl dat nergens voor nodig is.

De 2e en 3e dag van de kuur gingen alweer stukken beter en begon ik weer te eten. Na 4 dagen voornamelijk in een hotelkamer in Nampula, een stad waar niet veel te zien is buiten een mooie swingende kerkdienst op zondagochtend en een echte supermarkt zoals in Nederland (lang niet gezien) had ik het wel een beetje gezien. Qua tijd zou het moeilijk worden om Ilha de Mocambique en Pemba nog te bezoeken, en bovendien wilde ik een stad zijn waar een ziekenhuis was voor het geval de malaria terug zou komen (wat niet ongewoon is). Dus toen een ik een piloot in een restaurant tegenkwam die mij aanbood om voor een zeer vriendelijk prijsje naar Jo’burg te vliegen in Zuid Afrika hoefde ik niet lang na te denken. Hij zou er toch heen vliegen, had verder geen passagiers, dus mocht ik hem gezelschap houden. Met een klein charter vliegtuigje heb ik de mooiste vlucht ooit gehad. We zijn bijna de hele kustlijn van Mozambique overgevlogen. Een uur lang, ongerepte groene natuur langs de kustlijn, tal van meanerende rivietjes die hun water in de Indische Oceaan lozen en helaas af en toe een vlakte waar duidelijk een enorm stuk bos was weggekapt. En terug naar Zuid Afrika, naar Pretoria, mijn thuis voor een half jaar, de trip werd plots een stuk leuker.

S’nachts aangekomen op Jo’burg airport, en Oh My God wat is dat veranderd sinds de laatste keer. Het vliegveld is enorm veel groter en moderner geworden, en vele malen zwaarder bewaakt. Zuid Afrika is duidelijk druk bezig met de voorbereidingen voor het WK straks in 2010. De volgende dag op weg naar Pretoria liet dit ook zien, overal word aan de weg gewerkt, worden nieuwe gebouwen gebouwd en overal zijn uithangborden met bedrijven die iedereen willen laten weten dat ze het WK sponsoren.
Ik had een hostel gevonden in de wijk Hatfield, op slechts 200 meter van het voetbalveld waar ik een tijdje heb gevoetbald en 500 meter van mijn huisje waar ik woonde. Zo mooi om hier weer rond te lopen, alles nog zo bekend ondanks dat ook hier veel gebouwd wordt. De routes van A naar B loop je automatisch. 2x ben ik bij mijn oude huisje geweest, hopend dat iemand aanwezig was om me even binnen te laten, helaas ben ik niet voorbij het nog steeds enorme hek gekomen. Hatfield plaza, het uitgaansgedeelte hier, lag er nog precies hetzelfde bij en het eten smaakte zelfs precies hetzelfde. Het internet café zat nog steeds op dezelfde plek, zag er precies hetzelfde uit en de chinese eigenaar en eigenaresse zaten nog precies in hetzelfde hoekje ruzie te maken zoals gewoonlijk. Samen met twee gasten waarmee ik in het voetbalteam zat heb ik wat gegeten en zijn we naar de bekende goedkope studentenavond van de bioscoop geweest. Wel 2,5 keer zo duur geworden maar voor de rest was het allemaal hetzelfde. Ik realiseerde me wel dat ik in die tijd in Pretoria maar weinig Zuid-Afrikaanse vrienden heb gemaakt, en dat ik meestal om ging met de internationale studenten. Want er zijn maar weinige die ik even kon opzoeken of waar ik nog contact mee heb.

Na een paar dagen Pretoria ben ik weer teruggevlogen naar Lilongwe, Malawi. Terwijl ik in ZA liep was het verschil met Malawi zo duidelijk. Wat is Pretoria ongelooflijk westers. Totaal niet te vergelijken, en apart dat het maar 2 uurtjes vliegen van elkaar is. Buiten de winkel en uitgaansgebieden is er totaal geen leven op straat in de ‘duurdere’ wijken in Pretoria. Iedereen zit binnen achter muren en elektrische hekken en verplaatst zich met de auto en naast misschien een tuinman en een zakkenroller loopt er niemand op straat. Zeker zijn niet alle wijken in Pretoria of Zuid Afrika zo, maar het is niet te vergelijken met het levendige en vredige leven op straat in Mangochi (alhoewel hier de grotere huizen ook achter muren verdwijen tegenwoordig).

Al met al een interessant tripje, heb ik mezelf weer even iets beter leren kennen, en ben ik weer even terug thuis in Pretoria geweest. Maar ook wel weer lekker om weer in Malawi terug te zijn, waar helaas het werk achter de computer voor het onderzoek meteen weer verder ging. Alle interviews en discussiegroepen zijn letterlijk vertaald en op papier gezet, woord voor woord. Daarna moet ik hier een soort pre - analyse op doen, zodat ik tijdens de presentaties die ik hier ga houden ook wat zinnigs heb te melden.

Bovendien mocht ik nog een keer een week in een dorpje wonen in het onderzoeksgebied. Dit keer werd ik in Katema gedropt. De afspraak was dat ik bij een stel kwam te wonen die een kind verwachten, om zo te kijken hoe ze samenleven en hoe dat anders is dan wanneer de vrouw niet zwanger is. Maar de contactpersonen in het dorp wilde dat hun gast zou verblijven in goede omstandigheden en dus verbleef ik 4 nachten in het beste huis van de hele omgeving, het huis van de priester van Katema; Father Maguire. Een ontzettend vrolijke man, een huis met een goed bed en kamer met ramen voor goede ventilatie, en naast het health centre. Dus super aardig dat ze dit voor mij geregeld hadden, maar dit was niet de bedoeling. Ik heb geprobeerd om nog een andere verblijfplaats te regelen, maar ze wilde absoluut niet dat ik een ‘hutje’ zou gaan leven, en ik heb niet heel lang doorgezeurd om te voorkomen dat ik Father Maguire zou beledigen. Ik heb wel kunnen regelen dat we bijna elke dag ergens mensen gingen op zoeken waarbij de vrouw zwanger was, en we hebben nog een soort dorpsmeeting georganiseerd waarbij de mannen en vrouwen tegenover elkaar zaten en behoorlijk fel de discussie aan gingen over of mannen nou wel of niet goed hun vrouwen helpen als ze zwanger zijn. Al met al was het weer een geweldige week, waarbij de ene persoon nog behulpzamer was dan de ander.

Ook werd ik om 4 uur s’nachts wakker gemaakt door 1 van de nurses die in het health centre werkt. We hebben een bevalling, kom snel. Ze hadden al gezegd dat ze wilde laten zien hoe ze werkte tijdens bevallingen (maternity of bevallingen is het werk dat ze voornamelijk doen in zo’n health centre, de rest wordt meestal doorgestuurd naar Mangochi Hospital). Ik ging hiermee akkoord, maar ik had niet verwacht dat ze dat midden in de nacht zouden doen, en wel heel letterlijk bedoelden. Want op deze manier heb ik mijn eerste bevalling meegemaakt, uiteraard met toestemming van de vrouwen zelf. 3 vrouwen gingen bijna tegelijk aan het persen. Maar goed dat er niet meer waren, want meer dan 3 matrassen hebben ze niet, en ze waren met 4 nurses (dokters zijn er niet in dee health centres). De eerste was al bevallen toen ik binnen kwam lopen, en ze liet erg vrolijk haar baby zien. De tweede vrouw had het zwaarder. Ze had al een aantal kinderen gekregen, maar die waren allemaal overleden. Zij heeft een SOA, wat natuurlijk invloed heeft op haar gezondheid en zo ook op de gezondheid van haar kinderen. Ze heeft hier een behandeling voor gehad, maar al die jaren weigert haar man om naar de health centre te komen voor een simpele behandeling. Oftewel elke keer wordt ze weer opnieuw besmet, hebben haar kinderen minder kans op overleven, puur door nalatigheid van de man.
Dit keer kreeg ze een tweeling. De eerste die geboren werd maakte geen geluid en 1 vd nurses was druk bezig om het kindje te laten ademen en huilen. Na misschien 5 minuten begon het kindje eindelijk te huilen, en volgens de nurses leek het kindje verder gezond. Het duurde echter erg lang voordat het tweede kindje tevoorschijn kwam, en hier zat heel weinig leven in. Ook dit kindje maakte geen geluid en de nurse was druk bezig om het kindje levend te houden. Dit kleine lieve meisje heeft het helaas niet gered en een half uur na de bevalling was dit kindje overleden. Ook de moeder had het zwaar, en pas de volgende dag hoorde ik dat ze aan het opknappen was. Erg spijtig, maar aan de reactie van de nurses kon je wel zien dat het vrij gewoon is dat een kindje overlijdt en dat de moeder een zeer slechte gezondheid heeft. Heel apart.
De derde vrouw heb ik niet zien bevallen, haar ontsluiting ging heel langzaam. Om dit te versnellen moest ze kikkersprongen maken rond haar bed. Heel raar om een half naakte vrouw zo rond het bed te zien springen. Maar ik heb hier en daar op internet gelezen dat het KAN helpen om het proces een beetje te versnelllen. Erg interessant om te zien hoe het echt gaat in de labour ward hier, welke spullen ze allemaal missen, hoe hard werken het soms is en wat voor oplossingen ze hebben voor als er problemen optreden.
Ondertussen heb ik in het Mangochi District Hospital ook een keizersnede operatie meegemaakt dus 1 en al bevalling ervaringen hier. De keizersnede wordt wel iets anders dan hier gedaan; een enorme snee van boven naar beneden over de buik (dus niet netjes horizontaal bij de onderbuik een klein sneetje), de darmen of wat voor organen er allemaal zitten worden flink aan de kant geduwd, en het kindje wordt er aan de beentjes uitgetrokken en ergens neergelegd. Gelukkig was ook dit kindje gezond en wel tevoorschijn gekomen.

Tot zover mijn medische avonturen de afgelopen weken. Tijd vliegt hier, de laatste weken zijn alweer aangebroken en sommige afspraken om gedag te gaan zeggen zijn al gemaakt. En eigenlijk wil ik nog lang niet weg. Het leven hier verder gaat nog steeds zoals gewoonlijk. Een bezoekje aan palm beach en aan een ander beach resort zijn een heerlijke afwisseling met het werk in de afgelegen dorpjes. Het werk voor het onderzoek is allemaal afgerond, buiten de presentaties die nog komen, en sindskort ben ik bij Mthundu aan de slag gegaan, een community based organization. Ik help hier en daar wat bij deze organisatie die werkt met orphans en andere ‘ less fortunate people’ zoals chronisch zieken en ouderen. Genoeg werk te doen hier in ieder geval.

Groeten in Nederland, hopelijk krijg ik nog wat reacties na zo’n idioot lang verhaal, en GWAOELA!!!